Zakaz konkurencji to umowa, która zobowiązuje pracownika do niepodejmowania prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec swojego pracodawcy. W skład takiego zakazu wchodzi też niepodejmowanie zatrudnienia w ramach stosunku pracy albo na podstawie innego stosunku prawnego u podmiotu, którego pole działalności konkuruje z obszarem działania naszego pracodawcy.
Czym jest działalność konkurencyjna?
Działalność konkurencyjna definiowana jest jako realne zagrożenie interesów naszego pracodawcy poprzez skierowanie podobnej oferty do dokładnie takiej samej grupy adresatów.
Działalność konkurencyjna to prowadzenie przez pracownika samodzielnie, we własnym imieniu oraz na własny rachunek działalności, której przedmiot jest dokładnie taki sam jak zakres działalności pracodawcy. Działalność konkurencyjna może odbywać się też poprzez świadczenie pracy na rzecz innego podmiotu, który prowadzi taką samą działalność jak nasz pracodawca.
Umowa o zakazie konkurencji w praktyce
W świetle przepisów artykułu 101¹ Kodeksu Pracy zakaz konkurencji musi być zawarty w innej umowie niż umowa o pracę. Zakaz konkurencji dotyczyć może okresu wykonywania pracy oraz okresu, który następuje po rozwiązaniu stosunku pracy. Umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy nie posiada żadnych ograniczeń. Pracodawca może podpisać ją z każdym pracownikiem. Warto wyraźnie zaznaczyć, iż umowa taka nie wymaga odpłatności na rzecz pracownika.
Natomiast artykuł 101² § 1 Kodeksu Pracy stanowi iż, zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy może stosować się tylko i wyłącznie w sytuacjach, kiedy pracownik miał dostęp do bardzo ważnych informacji. Wówczas w umowie trzeba dokładnie wskazać czas obowiązywania zakazu konkurencji i wysokość odszkodowania, które będzie się należało pracownikowi od pracodawcy. Zakaz ten jest zawsze odpłatny.
Umowa o zakazie konkurencji zawsze musi być zawarta w formie pisemnej (brak formy pisemnej sprawia, iż jest ona nieważna). Ponadto musi ona szczegółowo oraz bardzo jasno określać działalność konkurencyjną od której dany pracownik będzie musiał się powstrzymać.
Jakie są skutki złamania zakazu?
Jak już wspomniano powyżej powstrzymanie się pracownika od działalności konkurencyjnej (które zostało przewidziane w umowie) podczas trwania stosunku pracy jest czymś obligatoryjnym – jest to obowiązek pracownika. Niewywiązanie się pracownika z takiej umowy daje pracodawcy prawo do rozwiązania stosunku pracy – jest to rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Natomiast w sytuacji, kiedy pracownik złamał zakaz konkurencji już po rozwiązaniu stosunku pracy to pracodawca ma prawo dochodzić od niego odszkodowania za szkodę, która powstała. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, iż to na barkach pracodawcy złożony jest cały ciężar udowodnienia, iż szkoda powstała poprzez działalność pracownika.
Jeśli szkoda to wynik nieumyślnego działania pracownika to wówczas pracownik ma obowiązek wyrównania rzeczywistej wysokości powstałej straty, ale do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, które otrzymywał w momencie, kiedy szkoda powstała.